کمی از عشق

  

نخستین باده چون در جام کردند

زِچشم مست لیلی وام کردند

به عالم هرکجا دردر وُ غمی بود

به هم کردند وُ عشقش نام کردند

عشق در زمان قدیم تقریبان آن موقع که طوفان مغولها وچنگیز ، گُرِ کامل نگرفته و هنوز آرامشی در زندگی به چشم می خورد؛ عشق توصیفی است از اتفاقی در تخیُل که سراینده اش در سر داشته. آوازه شعری آجین  از  زندگی روزمرّه  در هر بلادی در عالم خویش نقش میبندد، بدیل، به فرتوری آز ترانه، دلیلی میشود برای ثبت از واقعه ای، در ورته عشق

فخر الدین، از اولین یاقی هایی است، که مکتب منصوب را، رد میکند، و ترددش دیگر از خواستگاهش نیست(۱)، به زبانی دیگر، کسی که استاد فلسفه زمان خویش است، پشت پا به آن مکتب منصوب میزند و از عشق سخن میگوید، نا گفته نماند، این قطعه بالا، درعُنفُوان تجربهء او، باعشق است، حال ، تجربه هایی که در مابقی عمرش میگذرد را، میشود با غزلی که در زیر مینویسم دریافت

او، در این غزل، اولین آرزویش ، کسیست، که اورا، درک باور کند که عشق، تخیلی بیش نیست

دلربایی دل ز من ناگه ربودی کاشکی

آشنایی قصهء دردم شنودی کاشکی

زیبایی بی نقاب و آلایشی، که او مجذوبِ اوست، در صحنه یافتنی نیست

خوب رُخساری نقاب از پیش رخ برداشتی

جزبهء حسنش مرا از من ربودی کاشکی

تمسخر میکند ودریغ میکشد ازعمر طلف کرده برای هیچ

ای دیغا دیدهء بختم نخُفتی یک صحر

تا شبی در خوابِ نازم رُخ نمودی کاشکی

او از اجتماع آن روزصحبت میکند، انتقاد میکند، که اکثرِ مردم چشم بسته و در بیراهه به پرسه اند

در پی سیمرغ وصلش عالمی دلخسته اند

بودی او را در همه عالم وجودی کاشکی

از پیِ بود عراقی زو جدا افتاده ام

در همه عالم مرا بودی نبودی کاشکی

** **

در باره عراقی همان فخرالدین عراقی بینهایت تُوفُ لعنت شده، از مدرسه اش در قونیه آنروز
فرارش داده به مصر نقل مکان میکند و در دربار مصر مقامِ مفتی اعضم را میگیرد، اما آنهم چند صبا یی نمیپاید، اینبار بر او تحمت دیوانگی میزنند و او به یَمَن محاجرت میکند، مکانی دور افتاده از اجتماع کور و کر و لال

بخشی از سروده های او درآن زمان نوشته شده است مثل این شعر از مجموعهء لمعات عراقی

لازم و ملزوم

تا جنبشِ دست هست مادام

سایه متحرک است نا کام

چون سایه ز دست یافت مایه

پس نیست خود اندر اصل، سایه


چیزی که وجود او بِخود نیست

هستیش نمآدن از خرد نیست

هستی که به حق دوام دارد

او نیست، ولیک، نام دارد

حال از شکل و شمایل عشق در صدهء پنج وششم تازی پرستی از زبان عراقی بگذریم

او در جایی میگوید‌

استعداد باعث پیشرفت است و پیشرفتِ در آن ، استعدادی دیگر را تجلی میبخشد، و چون تجلییات را نهایت

نباشد ، دست یازی بر تمامِ آن، کسی را مُیّسر نباشد


او مینویسد:* هر گه که مخلوقی به نامخلوقی قایم گردد( برخورد کند )، آن مخلوق در آن نامخلوق متلاشی شود*، وچون حقیقت صافی شود

برای بیشتر فهمیدن این مطلب را به نَصر میاورد: در ابدا در بدو در ابتدا، عشق را، در دو تجلی میپندارد عاشق و معشوق هرکدام

را خواصی قایِل میشود؛ عاشق را پژوهشگر و معشوق رامعلم می انگارد

در تکمیل:

من و تو کرد آدمی را دو
بی منُ تو، تو من بُدی، من تو

مابقی این داستان پر مجرا، را در آینده مرور خواهم کرد

دامون

خرداد ۲۵۸۱

توضیح

فرتور بالا از سردیس حکاکی شده از میترا با قدمت پنج هزار ساله، کشف شده از اطراف کرمان